Sejarah Gereja Protestant Church in Sabah (PCS)

Protestan Church in Sabah atau PCS (Bahasa Melayu: Gereja Protestan di Sabah) ialah salah satu daripada empat gereja ahli Persekutuan Dunia Lutheran di Malaysia. Ia kini mempunyai 322 jemaah di seluruh negara di 21 paroki dengan jumlah 32,000 ahli yang dibaptis, menjadikan PCS yang kedua terbesar daripada empat badan Lutheran di negara ini. Keahlian PCS terutamanya terdiri daripada orang asli Sabah. Presiden PCS pada waktu ini ialah Rev Justin Sansalu.

Sejarah Protestant Church in Sabah

Asal usul Gereja Protestan di Sabah bermula dari kerja mubaligh Jerman di Kudat pada awal abad ke-20. PCS sendiri telah ditubuhkan dengan sinod pertama pada 20 April 1966 dan didaftarkan dengan kerajaan Sabah pada tahun 1967 daripada kerja mubaligh Misi Basel di kalangan Rungus, bermula pada Disember 1952.

Sebelum itu pada tahun 1951, Gereja Borneo Basel Self Established dinamakan semula kemudiannya Gereja Kristian Basel (BCCM) yang telah ditubuhkan lebih awal lagi (1924) dalam kalangan masyarakat Cina pendatang di Sabah, meminta bantuan Hans Bienz, penasihat BMS keenam dan terakhir BMS, untuk menjelajah kampung Rungus seperti Kimihang, Lajong, Handal, Angkob dan Rondomon pada awal tahun 1952.

Dia meminta Misi Basel menghantar Heinrich Honegger. Pada Disember 1952, kerja misi di kalangan Rungus bermula dengan perhimpunan 45 ketua Rungus, beberapa ahli BCC dan kedua-dua mubaligh Bienz dan Honegger. Pada tahun 1965, perlembagaan PCS telah digubal oleh penatua gereja dan mubaligh, dan pembentukan PCS secara rasmi dimulakan oleh sinode pertama pada 20 April 1966 dan didaftarkan sebagai entiti undang-undang pada tahun 1967.

Usaha Penggabungan Dengan Gereja Kristian Basel

Percubaan penggabungan dengan Gereja Kristian Basel Pada 23 Januari 1968, Persatuan Mubaligh Basel mula menganjurkan penggabungan kedua-dua sekutu Sabah mereka; BCC dan PCS. Perundingan misi bersama telah diadakan di Kota Kinabalu pada 9–13 Mei 1969 dan turut disertai oleh Gereja Lutheran di Amerika. Bagaimanapun, perbincangan penggabungan tidak mencapai persetujuan kerana kebimbangan bahawa gereja Basel yang lebih teratur dan stabil dari segi kewangan mungkin menguasai badan baharu itu.

Perbincangan lanjut telah dirancang tetapi terpaksa ditangguhkan apabila krisis melanda masyarakat Kristian Sabah akibat perubahan dasar oleh Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu (USNO) menyebabkan kerajaan negeri menangguhkan pembaharuan visa mubaligh sebagai sebahagian daripada kempen Islamisasi pentadbiran.

Pengukuhan Gereja

Menjelang 1973, pemergian mubaligh asing menyaksikan Gereja Basel Kristian memainkan peranan yang lebih langsung dalam memberikan sokongan kepada PCS.

Latihan pekerja tempatan diutamakan manakala hubungan dibangunkan antara PCS dan gereja lain di Malaysia. Pada tahun 1975, PCS menjadi ahli Majlis Gereja Sedunia.

Perluasan ke luar Sabah

Pada tahun 1996, jemaah telah ditubuhkan di Malaysia Barat dan Singapura untuk melayani populasi pekerja asing yang semakin meningkat di wilayah tersebut dari Sabah.

Latihan Teologi

Pada tahun 1956, sebuah sekolah Bible telah ditubuhkan di Tinangol berhampiran Kudat dan terus beroperasi sehingga 1973 apabila USNO mengetuai kempen Islamisasi di negeri Sabah berada di kemuncaknya. Institusi ini dibuka semula pada tahun 1976 selepas kejatuhan pentadbiran pimpinan USNO sebagai Pusat Latihan Alkitab Tinangol.  

Latihan Vokasional

Sebuah sekolah pertanian telah ditubuhkan di Sikuati. Sekolah ini telah dipindahkan ke Tinangol pada tahun 1965 dan kini dikenali sebagai Pusat Pembangunan Wanita (Bahasa Melayu: Pusat Pembangunan Wanita).

Akademik

Pada tahun 1964, Misi Basel telah menubuhkan tiga sekolah rendah yang dikenali sebagai Sekolah Sukarela Anak Negeri di sekitar Kudat. Ini telah diserahkan kepada PCS apabila misi itu berundur dari Sabah dan kini beroperasi sebagai sekolah bantuan: SRK Tinangol, SRK Lodung dan SRK Lajung.

(Diambil daripada hantaran Facebook Momogun Bible Club bertajuk, "PCS - Gereja Protestan Di Sabah" bertarikh 12 Jun 2022)